اما سؤال اساسی این است نقش این پدیده در رشد قدرت نرم جوامع چیست و اساساً چگونه می‌توان از آن در راستای استحکام‌بخشی پیوندهای نرم قدرت در جامعه اسلامی بهره برد، آن هم در دورانی که عصر بازگشت به دین نامیده شده و زیارت اماکن مقدس در حال رشد است؟
به بهانه ایام زیارتی اربعین سیدالشهدا(ع) و دهه آخر صفر و زیارت حضرت علی بن موسی الرضا(ع) سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین علی اصغر تقوی، کارشناس امور دینی و رئیس مرکز فقهی جوادالائمه(ع) رفته‌ایم.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی اصغر تقوی در گفت‌وگو با قدس به تبیین مفهوم زیارت از لحاظ لغوی و فقهی پرداخت و گفت: زیارت در فرهنگ دینی و مجامع اسلامی به عنوان یک امر مستحب شرعی شناخته شده است.
اگر چه زیارت در ظاهر به معنای دیدار و ملاقات دوستان است، اما در مفهوم دینی جایگاه ویژه‌ای دارد و مثلاً به کسانی که برای انجام وظیفه الهی حج براساس آیه قرآن کریم عازم مکه مکرمه می‌شوند، زائر بیت‌الله الحرام گفته می‌شود. همچنین کسانی که برای دیدار از مدینه منوره و شهر پیامبر اکرم(ص) مشرف می‌شوند را زائر مدینه منوره می‌گویند. در بین شیعیان و پیروان اهل بیت(ع) دیدار قبور ائمه هدی، دیدار بزرگان و اولیای الهی، دانشمندان، علما و فحول علمی به عنوان زیارت شناخته می‌شود.
حجت‌الاسلام تقوی در همین زمینه به اهمیت زیارت امام حسین(ع) و زیارت اربعین در شیعه پرداخت و اظهار کرد: در باب فضیلت زیارت امام حسین(ع) روایات متعددی از اولیای الهی نقل شده که حتی ملائکه الهی در شب‌های جمعه و برخی دیگر از ایام و لیالی برای زیارت امام حسین(ع) از آسمان به زمین نازل می‌شوند. در روایت دیگر تأکید شده نه فقط زیارت خود امام حسین(ع) دارای منزلت و ارزش است، بلکه فرد زائر نیز جایگاه بالایی دارد و روی بال ملائکه حرکت و آن مدت زمانی را که صرف زیارت می‌کند، از عمر او محاسبه نمی‌شود یا اینکه روایت شده کسی که روی زمین امام حسین(ع) را زیارت کند مانند کسی است که خداوند را در عرش زیارت کرده و جزو اولیای الهی است. انسان اگر امام حسین(ع) را عارفا بحقه زیارت کند، گناهان او آمرزیده شده و از سوی خداوند توفیق توبه پیدا می‌کند، نصیحت‌پذیر می‌شود، خداوند او را دوست و حبیب خود خطاب می‌کند، اهل نماز شب می‌شود، به حقوق دیگران احترام می‌گذارد و هر کجا ظلمی ببیند با آن مبارزه می‌کند؛ این‌ها توفیقاتی است که به فضل زیارت امام حسین(ع) نصیب انسان می‌شود. گفته شده هر کس زائر امام حسین(ع) را زیارت کند مانند کسی است که امام حسین(ع) را زیارت کرده است؛ یعنی نه فقط خدمت به زائران اربعین و زائران امام رضا(ع) در این ایام دارای ثواب و برکات بی‌شمار است بلکه حتی رفتن به دیدار زائر امام حسین(ع) هم دارای ثواب است.
رئیس مرکز فقهی جوادالائمه(ع) در ادامه با اشاره به اهمیت زیارت حضرت ثامن‌الحجج(ع) افزود: در فضیلت زیارت امام رضا(ع) هم فرموده‌اند: «من زاره عارفا بحقه وجبت له الجنة» کسی که امام رضا(ع) را زیارت کند، بهشت به مالکیت او درمی‌آید. وقتی می‌گوید وجبت له الجنة یعنی بهشت ملک او می‌شود. قطعاً در مورد زیارت امام حسین(ع) و سایر ائمه معصومین(ع) نیز همین طور است. این سیل جمعیتی که از اقصی نقاط عالم و از اقشار مختلف مردم در سطوح متفاوت فکری و فرهنگی سرازیر اعتاب مقدس شده و برای زیارت سر از پا نمی‌شناسند و میلیون‌ها انسانی که برای زیارت اربعین، زیارت امام رضا(ع) و سایر ائمه(ع) عازم می‌شوند، نشان می‌دهد در زیارت اولیای الهی آثار و برکاتی است که این مردم آن را لمس کرده‌اند که این‌گونه با شوق و اشتیاق برای آن اقدام می‌کنند.
وی در ادامه با اشاره به توطئه‌چینی دشمنان اسلام و جنگ نرمی که علیه مقوله زیارت صورت می‌گیرد، گفت: دشمن با تمام توان تلاش می‌کند زیارت و اسباب آن را مورد هجمه قرار دهد، به‌گونه‌ای که می‌بینیم در فضای مجازی و رسانه‌های خارج‌نشین و بیان آن‌هایی که با فرهنگ ولایی سروکاری ندارند، همواره مقوله زیارت و به‌ویژه زیارت اربعین مورد حمله قرار می‌گیرد. مثلاً می‌گویند چرا این پول‌ها صرف فقرا نمی‌شود؟ آیا مگر امور نیازمندان و فقرا را آن‌ها اداره می‌کنند؟ آیا نمی‌بینند بسیاری از کسانی که در مسیر زیارت گام برمی‌دارند چگونه جان و مال خود را فدای انسان‌های فقیر و مستضعف می‌کنند؟ این همه خیریه و موقوفاتی که در عالم تشیع وجود دارد، همه بیانگر این است که جامعه دینی و ولایی به فکر مستضعفان است. بنابراین اکنون که دشمن تمام توان خود را برای تبلیغ علیه زیارت به کار گرفته، جامعه دینی نیز باید با تمام توان با تلاش‌های دشمن مقابله و به صورت جدی و به موقع حضور پیدا کند؛ از این رو زیارت هر اندازه با شکوه‌تر برگزار شود، در نظام آفرینش و دنیای امروز یک تبلیغ دینی و فرهنگی بزرگ است.
حجت‌الاسلام تقوی در پایان تأکید کرد: دهه آخر ماه صفر، زیارت حضرت رضا و حضور سیل‌آسای مردم در مشهد مقدس نیز تأثیر زیادی بر بالا رفتن روح معنویت و فضائل دارد که یکی از آثار آن این است توطئه‌های دشمن را در نطفه خفه می‌کند. حضور زائران اربعین در کربلای معلی و حضور زائران در مشهد مقدس تیری است که بر قلب دشمنان دین فرود می‌آید و پاسخی است به یاوه‌گویی‌های مغرضانه. امروز زیارت و تجمع‌های پرشور اربعین و دهه آخر صفر به عنوان یک عامل قدرت و اتحاد در جامعه جهانی شناخته شده و قدرتی است که می‌تواند در تقابل با جنگ نرم، جامعه دینی را به ساحل امن و برکاتی که نیاز دارد برساند. احیای اربعین و زیارت حضرت رضا(ع) هم موجب خشنودی اولیای الهی از ما خواهد بود، هم انجام یک امر الهی و عبادی است و هم اینکه به دشمنان ثابت می‌کنیم فرهنگ شیعی، فرهنگ محبت، اقتدار، ظلم‌ستیزی، مبارزه با بی‌عدالتی و استکبار و نیز فرهنگ تواضع و خشوع در برابر مظلومان است. پیاده‌روی اربعین نماد بارز فرهنگ انسان‌دوستی و کمک به نیازمندان است و شرکت‌کنندگان در آن به پیروی از ائمه معصومین(ع) یاریگر محرومان هستند.
نظر شما